Trẻ bất dung nạp lactose: Dấu hiệu, Nguyên nhân và Cách điều trị

Trẻ bị bất dung nạp lactose thường có các biểu hiện như tiêu chảy, đầy hơi, nôn, ói mửa,…hệ lụy dẫn tới trẻ kém hấp thu các dưỡng chất như canxi, vitamin D, chậm phát triển,…

Lactose là loại đường chính có trong sữa và các chế phẩm được làm từ sữa. Trong ruột non, enzyme lactase sẽ có nhiệm vụ phân hủy hàm lượng đường lactose thành 2 loại đường galactose và glucose có ích cho cơ thể. Khi trẻ không dung nạp đường lactose sẽ khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém đi đồng thời gây ra hàng loạt các hệ lụy không tốt cho sức khỏe về sau.

Để hiểu rõ hơn về hội chứng này, bạn cần biết cấu trúc của hệ tiêu hóa ở trẻ trước đã.

I. Cấu trúc hệ tiêu hóa của trẻ

Dạ dày trẻ sơ sinh nằm ngang và cao, phải đến 7-10 tuổi mới giống dạ dày người lớn. Lúc mới sinh, dạ dày chỉ chứa được 30-35ml, lúc 3 tháng tuổi có thể chứa được 100ml và đạt 250ml khi trẻ được 1 tuổi. Các lớp cơ phát triển còn yếu, co thắt bất thường nên trẻ dễ bị nôn trớ.

Thành phần dịch vị của trẻ giống người lớn nhưng số lượng và chất lượng kém hơn. Độ pH trong dịch dạ dày của trẻ nhỏ cao hơn trẻ lớn, do đó chỉ thích hợp trong tiêu hóa, hấp thụ các thành phần lactose, protein trong sữa mẹ hơn là sữa bò.

Trẻ bú mẹ, 25% lượng sữa được hấp thụ ở dạ dày và thời gian sữa mẹ ở dạ dày là 2 – 2 giờ 30 phút, trong khi đó đối với sữa bò là 3 – 4 giờ.

Ruột trẻ so với chiều dài của cơ thể dài hơn người lớn. Ở trẻ 6 tháng, ruột già dài gấp 6 lần chiều dài của trẻ, trong khi ở người lớn chỉ dài gấp 4 lần chiều cao.

Ruột trẻ phát triển rất nhanh, nhiều nếp nhăn, nhiều mạch máu. Màng treo ruột tương đối dài, manh tràng ngắn và di động nên dễ xoắn. Chức năng ruột cũng tiêu hóa, hấp thụ và vận động nhưng hoạt tính men kém hơn người lớn, nhu động nhiều hơn.

II. Hội chứng bất dung nạp đường lactose là gì?

Hiện tượng không hấp thụ lactose ở trẻ là tình trạng cơ thể không có đủ lactase – một enzyme ở trong ruột non để hấp thụ hàm lượng đường lactose.

Hiện tượng không dung nạp lactose ở trẻ là tình trạng cơ thể không có đủ lactase để hấp thụ hàm lượng đường lactose.

Trẻ mắc chứng bất dung nạp đường lactose khi uống sữa hoặc ăn các sản phẩm làm từ sữa thì đường lactose sẽ không phân hủy được và được chuyển xuống ruột già. Tại đây, các vi khuẩn sẽ tiến hành phân hủy đường lactose thành chất lỏng và khí, gây ra các triệu chứng ở hệ tiêu hóa như tiêu chảy, đầy hơi.

III. Dấu hiệu trẻ không dung nạp lactose

Vậy những triệu chứng và dấu hiệu trẻ bị bất dung nạp lactose là gì? Theo các chuyên gia sức khỏe, thông thường các triệu chứng bất dung nạp đường lactose sẽ diễn ra sau khi ăn sữa hoặc các sản phẩm từ sữa từ 30 phút cho đến 2 tiếng.

Các triệu chứng bao gồm:

– Đau dạ dày.

– Chuột rút.

– Đầy hơi.

– Buồn nôn.

– Tiêu chảy khiến trẻ đi ngoài nhiều lần.

( Bạn nên biết: Trẻ sơ sinh đi ngoài bao nhiêu lần 1 ngày là bình thường? )

– Chậm phát triển.

– Thỉnh thoảng ói mửa.

– Phân có tính axit cao, gây hăm tã kéo dài. Biểu hiện là phân trẻ sơ sinh có mùi chua.

– Khó chịu, quấy khóc, khó ngủ.

Trẻ bị bất dung nạp lactose hay khó chịu quấy khóc

Các dấu hiệu ở mỗi trẻ có thể khác nhau. Do vậy, để chắc chắn nhất bạn nên đưa bé đến bác sĩ để được thăm khám, chẩn đoán bệnh vào cách điều trị tốt nhất.

IV. Nguyên nhân trẻ không dung nạp lactose

Nguyên nhân chính khiến bé bất dung nạp đường lactose là do cơ thể không sản xuất đủ enzyme lactase để hấp thụ đường lactose. Trong đó, có 4 nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu hụt men lactase, khiến đường lactase bị chuyển thẳng suốt ruột già, không được tiêu thụ hết ở ruột non:

1. Bất dung nạp đường lactose nguyên phát

Thường xảy ra khi trẻ lớn lên cùng với đó là chế độ dinh dưỡng thay đổi, ít sử dụng các thực phẩm có nguồn gốc từ sữa hơn. Theo đó, chứng bất dung nạp lactose cũng bắt đầu xuất hiện. Chứng bệnh này có liên quan đến yếu tố di truyền từ bố mẹ, sắc tộc hoặc bệnh sử của gia đình.

2. Bất dung nạp lactose thứ phát

Chứng này có thể bắt nguồn từ tổn thương ở ruột non hay vấn đề tiêu hóa như loét dạ dày, viêm đường ruột mà trẻ gặp phải. Điều đáng mừng là nếu các vấn đề trên được giải quyết thì triệu chứng không dung nạp lactose cũng tự nhiên biến mất theo.

3. Thiếu hụt men lactase

Nguyên nhân này thường xảy ra ở những bé sinh non, sinh thiếu tháng không đủ men lactase. Thông thường lượng men lactase sẽ phát triển mạnh trong 3 tháng cuối thai kỳ. Khi trẻ sinh thiếu tháng, hệ tiêu hóa có thể phát triển không ổn định.

Thiếu hụt men lactase là một trong những nguyên nhân khiến trẻ bị bất dung nạp lactose

Thậm chí, đối với trẻ sinh đủ tháng đủ ngày thì hệ tiêu hóa của trẻ trong 2 năm đầu đời cũng không thể kích hoạt đầy đủ các men tiêu hóa cần thiết như men lactase.

4. Bất dung nạp đường lactose bẩm sinh

Thông thường trường hợp trẻ sinh ra đã thiếu hụt men lactase là rất hiếm gặp và thường bị di truyền từ cha mẹ. Khi trẻ không hấp thụ lactose trong sữa mẹ, mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ về việc thay đổi loại sữa cho con.

V. Cách chữa bất dung nạp Lactose ở trẻ

Được biết, để chẩn đoán bệnh, bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử và khám lâm sàng cho trẻ. Song song đó, bác sĩ cũng tiến hành làm các xét nghiệm để đo sự hấp thụ lactose ở đường tiêu hóa như kiểm tra lactose, kiểm tra nồng độ axit trong phân, xét nghiệm khí hydro trong hơi thở. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ sẽ phải lấy một mẫu mô nhỏ từ ruột non để phân tích và nghiên cứu.

Do vậy, để có cách chữa hiệu quả và phù hợp cho trẻ, tốt nhất bố mẹ nên nhờ sự tư vấn của các bác sĩ. Những thông tin về điều trị bất dung nạp lactose chúng tôi chia sẻ dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo:

– Sử dụng các thực phẩm thay thế không chứa lactose cho trẻ.

– Việc tránh sử dụng các sản phẩm từ sữa có thể khiến trẻ thiếu canxi và vitamin D. Do vậy, mẹ cần tăng cường thực phẩm giàu các khoáng chất này trong chế độ ăn uống, bổ sung thêm nếu cần. 

Nếu bé lớn mẹ có thể cho bé uống sữa đậu nành thay thế sữa bò

– Chứng bất dung nạp lactose ở trẻ cũng có thể được kiểm soát và cải thiện khi mẹ lưu ý một số vấn đề về chế độ sinh hoạt như: cân nhắc việc cho con bú nếu bạn có tiền sử không dung nạp lactose; thông báo với bác sĩ những loại thuốc bạn đang cho con uống vì chúng có thể chứa lactose.

Nếu bé lớn hơn có thể cho bé uống sữa đậu nành thay thế sữa bò; không tự ý điều trị hoặc cho bé uống thuốc tại nhà khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ…

VI. Thực đơn ăn dặm cho bé bất dung nạp lactose

Dưới đây là gợi ý chế độ ăn dặm cho trẻ, các mẹ có thể tham khảo và sử dụng.

1. Những thực phẩm trẻ bất dung nạp lactose nên ăn

– Sữa đậu nành.

– Sữa chua.

– Phô mai cứng.

– Sữa làm từ gạo, hạnh nhân, yến mạch, dừa, hạt phỉ và khoai tây;

– Các loại rau lá xanh như cải bắp, bông cải xanh và đậu bắp;

– Đậu nành.

– Các loại đậu.

– Đậu phụ.

– Bánh được tăng cường canxi.

– Cá mòi, cá hồi.

Cá mòi, cá hồi là thực phẩm mẹ nên bổ sung cho trẻ bị bất dung nạp lactose

2. Thực phẩm trẻ không nên dùng

– Sữa bò, sữa dê, sữa cừu.

– Các sản phẩm làm từ sữa như bơ, phô mai, kem.

– Sốt mayonnaise.

– Sô-cô-la.

– Bánh quy.

– Bánh bông lan

– Đường tinh luyện.

– Một số loại bánh nướng và bánh mì.

– Một số loại ngũ cốc.

– Khoai tây và súp ăn liền.

– Giăm bông.

Khi thấy trẻ có dấu hiệu bất dung nạp lactose, tốt nhất ba mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn chế độ ăn uống phù hợp với trẻ.